Đoàn chuyên gia, cán bộ văn hoá trong nước và quốc tế đi khảo sát thực tế tại di tích chùa Hồ Thiên, khu di tích nhà Trần tại Đông Triều thuộc Quần thể di tích - danh thắng Yên Tử ngày 17-6-2015, trước khi diễn ra Hội thảo. Ảnh: Nguyễn Văn Sơn (Phòng VHTT TX Đông Triều)

- Hội thảo lần này được Công ty tổ chức hướng đến mục tiêu, nội dung gì, thưa ông?

+ Mục tiêu chính của hội thảo là bước đầu đánh giá mức độ tư liệu khoa học hiện có và cả khoảng trống cần lấp đầy, từ đó xác định giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể di tích - danh thắng Yên Tử và xác định ranh giới Quần thể di sản đề cử. Đồng thời tham vấn các chuyên gia, các nhà quản lý về giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể, lựa chọn các tiêu chí phù hợp để xây dựng hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận Quần thể di tích - danh thắng Yên Tử là Di sản thế giới. Từ đó cũng giúp tỉnh và doanh nghiệp định hướng cho việc tổ chức xây dựng hồ sơ trong giai đoạn tiếp theo.

Từ mục tiêu ấy, nội dung hội thảo sẽ tập trung xác định ranh giới, phạm vi di sản đề cử, các minh chứng về giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể và các tiêu chí đề cử chính của hồ sơ. Cùng với đó, làm rõ các vấn đề về quản lý hiện nay, mô hình quản lý cũng như hướng xây dựng kế hoạch quản lý giai đoạn sau này…

- Trong số các chuyên gia tham dự hội thảo lần này có cả chuyên gia trong nước và nước ngoài, vậy Công ty lựa chọn các chuyên gia theo tiêu chí nào?

+ Qua hội thảo, chúng tôi muốn các chuyên gia giúp định hình lại chính xác “đầu bài” của việc này. Tiêu chí lựa chọn chuyên gia của chúng tôi là có kinh nghiệm làm hồ sơ Di sản thế giới và có hiểu biết, tâm huyết với Yên Tử. Dựa trên kinh nghiệm của mình, chúng tôi đã mời 3 chuyên gia quốc tế, gồm GS Paul Dingwall, người New Zealand, GS Ueno Kunikazu người Nhật và TS Radhika Dhumal người Ấn Độ. Họ đều là các chuyên gia của UNESCO nhưng xin nhấn mạnh, họ tham gia hội thảo với tư cách chuyên gia độc lập.

Cụ thể, chúng tôi mời GS Paul Dingwall dưới góc độ là người rất am hiểu, nắm rõ các quy trình, có kinh nghiệm trong việc lập hồ sơ di sản thế giới và thân thiện với Việt Nam. GS Paul là chuyên gia về thiên nhiên, giá trị thiên nhiên của Yên Tử được cho là chưa thực sự nổi bật ở tầm thế giới nhưng vẫn có thể hỗ trợ, đóng góp cho tiêu chí văn hoá - đang được cho là giá trị nổi bật của Yên Tử mà chúng tôi hướng tới. GS Paul không phải chuyên gia văn hoá, nhưng ông ấy đã từng giúp lập hồ sơ Di sản thế giới đối với Quần thể danh thắng Tràng An với cả các tiêu chí về văn hoá và hiện đang tiếp tục giúp di sản này xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý. Hai chuyên gia còn lại (cũng do ông Paul giới thiệu) là GS Ueno Kunikazu, chuyên gia về khảo cổ, kiến trúc, tín ngưỡng vùng châu Á và TS Radhika Dhumal là chuyên gia văn hoá người Ấn Độ.

Đồng thời, chúng tôi cũng cố gắng mời các nhà khoa học đầu ngành trong nước, có uy tín, tài năng, tâm huyết, kinh nghiệm của Việt Nam trong các lĩnh vực chuyên môn khác nhau như GS Phan Huy Lê, GS Lưu Trần Tiêu, PGS Tống Trung Tín, TS Nguyễn Quốc Tuấn, TS Trần Tân Văn, TS Lê Thị Liên, Ths Nguyễn Văn Anh… và nhiều chuyên gia khác của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, Viện Khảo cổ học kết hợp với các chuyên gia người địa phương có kiến thức và tâm huyết với di sản.

- Doanh nghiệp tổ chức hội thảo khoa học có lẽ chưa có tiền lệ ở Quảng Ninh nói riêng, cả nước nói chung. Vì sao Công ty CP Phát triển Tùng Lâm lại “xắn tay” vào cuộc như vậy?

+ Thực ra, việc nghiên cứu về Yên Tử là con đường chúng tôi vẫn đang đi, gần nhất là để phục vụ triển khai các công trình của Dự án Trung tâm lễ hội tại khu di tích Yên Tử (TP Uông Bí) nằm trong việc triển khai Đề án Mở rộng và phát triển khu di tích Yên Tử đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tùng Lâm là doanh nghiệp gắn với di sản, mục tiêu hướng đến một Yên Tử là một điểm đến văn hoá, tâm linh đặc sắc. Lần này là một cơ hội lớn giúp chúng tôi đẩy việc nghiên cứu lên một tầm cao hơn, nhằm tập hợp lại các kiến thức về giá trị văn hoá - lịch sử của Yên Tử, chắp nối thành một câu chuyện hoàn chỉnh dựa trên bằng chứng khoa học, công trình nghiên cứu từ xưa đến nay phục vụ cho chính địa danh này.

Công ty hiện đã được UBND tỉnh giao lập đề cương, nhiệm vụ xây dựng hồ sơ khoa học Di sản thế giới đối với Quần thể di tích - danh thắng Yên Tử trình các cơ quan có thẩm quyền xem xét. Vì vậy, việc Công ty “xắn tay” vào tổ chức hội thảo giúp tỉnh và chính chúng tôi định vị lại hướng đi cho hồ sơ này. Hơn nữa, hồ sơ lần này không chỉ liên quan đến Quảng Ninh mà còn cả Bắc Giang, Hải Dương - là tiền lệ chưa từng có với các di sản thế giới ở Việt Nam, do vậy khó khăn, thách thức sẽ rất lớn nhưng chúng tôi muốn xuất phát từ bản chất và giá trị thực của di sản. Quần thể di tích - danh thắng Yên Tử được đề cử rất rộng, cần có cả những di tích của Bắc Giang, Hải Dương để kể đầy đủ một câu chuyện hoàn chỉnh. Do đó, với hội thảo này, chúng tôi cũng muốn giúp 2 tỉnh bạn và các bên liên quan khác quan tâm, nhìn rõ hơn câu chuyện này, từ đó có quyết tâm để thực hiện hồ sơ Di sản thế giới cùng với Quảng Ninh.

Chúng tôi mong muốn hội thảo sẽ mang tính khoa học cao, góp phần vào việc chuẩn bị tốt nhất hồ sơ Di sản thế giới cho Quần thể di tích - danh thắng Yên Tử.